Một số từ vựng tiếng Anh biến đổi nghĩa theo thời gian

Bài Viết

Chuyên gia / Người dịch / Kiến thức / Chia sẻ / Tin tức

Ngôn ngữ phát triển không ngừng, vì vậy, hiện tượng từ biến đổi nghĩa theo thời gian là điều khó tránh khỏi. Bạn có hình dung ra những từ quen thuộc như “nice”, “dinner”, “meat” hay “commodity” trước kia được dùng với nghĩa như thế nào không? Đối với những bạn chưa biết, câu trả lời chắc chắn sẽ khiến bạn không khỏi bất ngờ. Hãy cùng khám phá sự thú vị trong quá trình biến đổi nghĩa của một số từ tiếng Anh sau nhé.

Hiện tượng từ biến đổi nghĩa xảy ra thường xuyên, qua đó nghĩa của từ có thể bị thu hẹp hoặc được mở rộng. Một ví dụ điển hình là từ “hound”. Trước kia, “hound” vốn được dùng để chỉ chó, còn “dog” dùng để chỉ chó to và dữ tợn. Sau đó, từ “dog” dần trở nên phổ biến, ý nghĩa cũng được mở rộng hơn và dùng để chỉ loài chó nói chung. Ngược lại, nghĩa của từ “hound” bị thu hẹp lại và nay chỉ dùng để nói về chó săn. Các giống chó nhỏ hơn, đặc biệt là giống Chihuahua và chó cảnh không còn được gọi là “hound” nữa mà chỉ dùng từ “dog”.

Các trường hợp thu hẹp và mở rộng nghĩa của từ xảy ra hoàn toàn ngẫu nhiên. Câu hỏi “ whether someone drinks” thực chất dùng để hỏi xem một người có thói quen dùng đồ uống có cồn không thay vì các loại đồ uống thông thường. Trước đây, cụm từ “enjoying music” chỉ có nghĩa là thưởng thức âm nhạc cổ điển chứ không bao hàm các thể loại âm nhạc khác. Và ngày nay khi bạn nói “enjoy reading”, cụm từ này ít nhiều thể hiện rằng bạn đang đọc tiểu thuyết giả tưởng thay vì các loại sách với chủ đề đa dạng như lịch sử, khoa học, tự nhiên hay các chủ đề tương tự.

Chuyển đổi mang tính trực quan hoặc biến đổi hình thái
Nghĩa của từ thay đổi theo hướng trực quan hoặc biến đổi hình thái nhỏ. Trước kia, từ “meat” dùng để chỉ tất cả những thứ liên quan đến đồ ăn, đó là lý do vì sao “candy” (kẹo) lại được gọi là “sweetmeat” (đồ ăn ngọt). Ngày nay, từ “meat” chỉ có nghĩa là “thịt”, tức là khái niệm đã bị thu hẹp lại so với ý nghĩa chỉ đồ ăn ban đầu.

Một số thay đổi mang tính cận biên. Ví dụ, từ “bird” từng được dùng để chỉ các con vật khi còn nhỏ, nhưng bây giờ là thuật ngữ chung để chỉ các động vật biết bay, vốn được thể hiện bằng từ “fugol”. Sau đó, từ “fugol” biến đổi thành từ “fowl” với nghĩa thu hẹp lại để chỉ chung các loài thuộc họ chim được nuôi trong trang trại như gà mái, ngỗng, vịt và gà tây.

Chuyển đổi xa
Nhiều từ tiếng Anh ngày nay có ý nghĩa khác xa so với ban đầu do các cách suy diễn.

Audition
Một trong các ví dụ phải kể đến là từ “audition”, mà có vẻ từ gốc liên quan đến “audio” (thuộc về âm thanh). Ngày nay, khi bạn nghe thấy thuật ngữ “audition”, ý nghĩa đầu tiên nảy ra trong đầu sẽ là một người đang thử vai cho một bộ phim hoặc vở kịch.

Tuy nhiên, từ “audition” nguyên bản được các bác sĩ dùng để chỉ khả năng nghe của bệnh nhân sẽ cải thiện hơn sau khi giải quyết các nguyên nhân gây cản trở âm thanh ở tai.

Vào thế kỷ 19 ở Anh, từ “tryout” (thử vai) được biến đổi thành “hearing”, vì lúc bấy giờ, thử vai cho một vở kịch đồng nghĩa với việc nghe một người thuật lại điều gì đó, nhưng sau này giới nhà văn đã chuyển sang dùng một từ mỹ miều hơn để chỉ khái niệm thử vai là “audition”.

Vậy là “audition” được gắn chặt với ý nghĩa thử vai cho một vai diễn còn từ “hearing” trở thành thuật ngữ chỉ nhận thức về âm thanh.

Commodity
“Commodity” hiện nay đề cập đến các sản phẩm cơ bản có số lượng ổn định bất kể nhà sản xuất. Thuật ngữ này thường được sử dụng khi đề cập đến các hợp đồng tương lai nhằm đảm bảo tính đồng nhất về giá cả, ngay cả khi thị trường có biến động.

Ban đầu, từ “commodity” được dùng để chỉ sự thoải mái. Ví dụ, từ “accommodation” (tiện nghi ăn ở) cũng có gốc từ là commodus giống như “commodity”, có nghĩa là thưởng thức các tiện nghi cá nhân, ví dụ như tận hưởng sự thú vị khi ngả lưng trên giường hay nằm dài trên ghế sofa ấm cúng.

Ý nghĩa hiện tại của từ thực sự rất khác biệt so với mục đích sử dụng ban đầu – từ cảm giác thoải mái thành sản phẩm trên thị trường hợp đồng tương lai, liên quan đến các hợp đồng tài chính.

Fine
Nguồn gốc của từ “fine” là từ “fin” trong tiếng Pháp với nghĩa kết thúc. Ngày nay, từ “fine” đã phát triển thành khái niệm miêu tả những thứ “tốt nhất”, “thượng đẳng” hay “đứng đầu”. Ban đầu từ “fine” được dùng để chỉ một thứ gì đó có chất lượng cao hoặc ở vị trí tối thượng. Ý nghĩa chất lượng cao được bổ sung thêm khi sử dụng trong tiếng Anh, gắn liền với những thứ tinh tế. Ý nghĩa này ngầm chỉ sản phẩm đạt chất lượng hàng đầu vì được sản xuất với độ chính xác cao.

Tuy nhiên, từ “fine” còn có nhiều ý nghĩa khác. Khi hỏi “How are you doing?”, (Bạn có khỏe không?), mọi người thường trả lời là “I’m fine” (Tôi khỏe). Trong bối cảnh này, từ “fine” ngụ ý rằng người đó không bị thương tổn gì, và đang ở trong tình trạng sức khỏe tốt hoặc rất tốt. Ý nghĩa được mở rộng sang những phạm trù khác, ví dụ như từ “fine” (tiền phạt) để chỉ khoản tiền phải nộp khi vi phạm lỗi nhỏ.

Khi bạn xem phim Pháp, bạn vẫn có thể thấy từ “fin” xuất hiện ở cuối các phần danh đề. Nhưng ở ngoài nước Pháp, “fine” thể hiện ý nghĩa khác.

Minority
Ý nghĩa ban đầu của từ “minority” là “một tỷ lệ nhỏ” của một thứ gì đó, được dùng như một thuật ngữ kỹ thuật. Tuy nhiên, ngày nay, từ này thường được sử dụng trong lĩnh vực nhân khẩu học. Khi bạn nói “minority” (thiểu số), bạn đang ám chỉ những người da màu. Trong nhân thức của đa số người Mỹ, “minority” (thiểu số) là từ dùng để chỉ người Latinh hoặc người da đen. Vậy nên, ngay cả khi số lượng người da trắng ít hơn số lượng người da đen và người Latinh thì cũng không ai gọi họ là “minority” (thiểu số) vì họ không có nước da màu.

Merry
“Merry” là từ có nghĩa ban đầu rất khác so với nghĩa được sử dụng ngày nay. Trong quá khứ, “merry” có nghĩa là “ngắn”. Đó là bởi những thứ ngắn hoặc gọn khiến người ta cảm thấy dễ chịu. Còn ngày nay, “merry” chỉ sự vui mừng, hoan hỉ, tràn ngập vui sướng, vui thích, sôi nổi, v.v. Tiếng Anh vốn đã có từ “short” (ngắn) ngay từ đầu, nhưng từ này mô tả những thứ “được cắt ra từ một vật lớn hơn”.

Từ “merry” cũng phải trải qua một quá trình phát triển dài. Sinh ra từ những thảo nguyên trên đất Ukraina, nơi khởi nguồn của hầu hết các ngôn ngữ châu Âu, hình thức ban đầu của “merry” là “mregh”, và biến thành từ “brakhion” trong tiếng Hy Lạp. Đây vốn là thuật ngữ chỉ bắp tay, mà theo tự nhiên thì bắp tay sẽ “ngắn” hơn cẳng tay. “Brakhion” được du nhập vào ngôn ngữ Latinh dưới dạng từ “brakh”, nhưng sau đó được dùng như một thuật ngữ trong lĩnh vực làm bánh, ví dụ từ “brachitella” – chỉ một loại bánh mì có hình dạng như đang khoanh tay. Tiếng Đức cổ cũng bắt đầu sử dụng từ “brezitella”, sau đó biến đổi thành “brezel” trong tiếng Thượng Đức Trung đại mà ngày nay được biết đến là “pretzel”.

Trong tiếng Pháp, từ “brach” ban đầu có nghĩa là dây đeo vai, và rồi mở rộng ra để chỉ áo lá dành cho trẻ em. Sau đó, “brach” phát triển thành “brassiere”, và viết ngắn gọn là “bra”.

Xét về khía cạnh nhất định, “pretzel” và “bra” đều giống như “merry”, mặc dù sự phát triển của chúng đồng nghĩa với việc ngày nay chúng ta không thể dùng cả ba từ này để tạo thành một câu có ý nghĩa.

Awful và awesome
Cả hai từ đều bắt đầu bằng “awe”, vốn là một từ tiếng Anh cổ với nghĩa ban đầu là kinh hãi hay khiếp sợ. Khi được sử dụng để chỉ Thiên Chúa, “awe” có nghĩa là nỗi sợ thể hiện sự tôn trọng hoặc tôn kính. “Awesome” và “aweful” từng là từ đồng nghĩa; tuy nhiên trong thế kỷ 19, “awful” trở thành một thuật ngữ thiên về khía cạnh tiêu cực của cảm xúc, vì thế thường được dùng để chỉ những thứ tồi tệ hay khủng khiếp. Mặc khác, “awesome” đã trở thành thuật ngữ chuyên miêu tả những thứ choáng ngợp, lộng lẫy hoặc kỳ diệu, và được trích dẫn lần đầu tiên trong một ấn bản năm 1980 có tên Official Preppy Handbook.

Biến đổi thành nghĩa trái ngược
Nghĩa của từ sẽ còn thay đổi cho đến khi không còn người nói ngôn ngữ ấy nữa. Một số từ biến đổi sang nghĩa ngược lại so với ban đầu, trong khi một số từ lại trở thành lời khen hoặc mang nghĩa tích cực.

Nice
Từ tiếng Anglo-Norman tới tiếng Latinh cổ rồi đến tiếng Anh, từ “nice” từng được dùng để chỉ một người “ignorant” (ngu dốt), có nguồn gốc là từ “nescius” trong tiếng Latinh. Từ những năm 1300 đến những năm 1600, nghĩa của từ “nice” vẫn giữ nguyên là ngu dốt, ngu xuẩn hay ngớ ngẩn. Nhưng trong cùng thời kỳ đó, “nice” đã bắt đầu có thêm những ý nghĩa khác, bao gồm chơi bời, ngang ngạnh, hèn nhát, ẻo lả, lười biếng, rắc rối, uể oải, tao nhã rồi đến thanh lịch.

Vào thế kỷ 16, nghĩa của từ này lại biến đổi thành sắc bén, chu đáo, tỉ mỉ. Đến thế kỷ 18, nghĩa của từ “nice” mất dần vị thế, sau đó trở thành nghĩa được sử dụng như ngày nay là dễ chịu hoặc dễ mến.

Dinner
Từ “dinner” xuất phát từ “disner” trong tiếng Pháp có nguồn gốc từ thuật ngữ “disjejunare” trong tiếng Latinh, có nghĩa là ăn điểm tâm. Tức là ban đầu, từ này chỉ bữa ăn đầu tiên trong ngày. Trong quá trình phát triển, “dinner” từng được dùng để chỉ bữa chính trong ngày, phần nào giống với nghĩa ngày nay. Theo từ điển Oxford English Dictionary, đối với tầng lớp sang trọng và thượng trung lưu ngày nay, “dinner” chỉ bữa ăn chính trong buổi tối. Bữa ăn cuối cùng trong ngày được gọi là “supper” nhưng ngày nay ít được sử dụng. Ý nghĩa hiện tại của “supper” là một bữa ăn nhẹ vào chập tối nếu bạn đã ăn bữa “dinner” vào buổi trưa. Hoặc “supper” có thể chỉ bữa ăn khuya trước khi đi ngủ.

Naughty
Vào những năm 1300, “naughty” đã dùng để miêu tả những người chẳng có gì trong tay (naught). Tức là họ nghèo túng bần hàn. Một trăm năm sau, nghĩa của từ đã được biến đổi để chỉ một người xấu xa, đồi bại hoặc một người không có giá trị. Như vậy, nghĩa của từ “naughty” thay đổi từ những người không có gì thành người khêu gợi tình dục, lăng nhăng hay phóng túng. Đến cuối thế kỷ 17, từ “naughty” lại có thêm những nghĩa khác với sắc thái nhẹ nhàng hơn, thường được dùng để chỉ những đứa trẻ cư xử chưa đúng mực, không nghe lời hoặc nghịch ngợm.

Một số từ tiếng Anh khác cũng trải qua quá trình thay đổi ý nghĩa. Ví dụ như từ “silly”, ban đầu có nghĩa là được ban phước may mắn hoặc có giá trị, sau đó chuyển thành dễ bị tổn thương hoặc yếu đuối. Ngày nay, “silly” chủ yếu được dùng với nghĩa “ngớ ngẩn”. Một số từ khó có thể tìm được lời giải thích thấu đáo, ví dụ như từ “clue” bắt nguồn từ từ “clew” có nghĩa là “cuộn len” rồi lại chuyển sang nghĩa “bằng chứng quan trọng”. “Fathom” từng có nghĩa là “ôm” nhưng ngày nay lại có nghĩa là hiểu được điều gì đó sau khi suy nghĩ về nó.

Lan Anh – Trainee translator

Bài viết khác

Danh mục

Share on facebook
Share on google
Share on twitter
Share on linkedin

Luôn cập nhật các tin tức và ý kiến dịch thuật từ chuyên gia

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *

© 2022 - Hi5! Media