Bài Viết
Chuyên gia / Người dịch / Kiến thức / Chia sẻ / Tin tức Dịch văn học là việc dịch các thể loại văn bản tưởng tượng mang tính sáng tạo như sách báo, truyện, văn xuôi và thơ ca, nhằm mục đích phổ biến những tác phẩm này đến với nhiều đối tượng độc giả hơn trong các ngôn ngữ khác. Nhìn chung, dịch văn học đòi hỏi người dịch phải có một cách tiếp cận sáng tạo và linh hoạt.
Dịch văn học khác biệt với những thể loại khác
Dịch văn học có một số khác biệt cơ bản so với những thể loại khác. Lý do là vì các tác phẩm văn học được đặc trưng bởi tính giao tiếp cao và luôn mang đậm chất văn thơ. Do đó, ngoài việc truyền tải thông tin tới người đọc, người dịch thể loại văn học cũng cần lưu ý đến khía cạnh thẩm mỹ của tác phẩm. Hình ảnh nghệ thuật được xây dựng trong một tác phẩm văn học cụ thể chắc chắn sẽ có ảnh hưởng nhất định đối với người đọc. Vì vậy, các dịch giả dịch văn học cần lưu tâm đến những đặc điểm cụ thể của văn bản. Khi đọc một câu chuyện, bài thơ hay bất kỳ thể loại văn học nào khác, chúng ta thường cảm nhận tác phẩm qua ý nghĩa, cảm xúc và nhân vật trong đó. Nhưng để đạt được mục tiêu chính của công việc dịch thuật là xây dựng một hình ảnh cụ thể cho người đọc thì không hề dễ dàng. Nếu chỉ đơn thuần áp dụng kỹ thuật dịch nguyên văn thì sẽ không thể diễn tả được ý nghĩa sâu xa của tác phẩm văn học. Thay vào đó, người dịch phải “tái tạo lại” bản gốc theo cách họ hiểu và cảm nhận tác phẩm, gần giống như việc viết lại tác phẩm từ đầu đến cuối bằng ngôn ngữ đích. Điều này được thể hiện rõ trong những trường hợp mà cách nói của bản gốc được thay thế bằng một từ đồng nghĩa tương đương hay cấu trúc câu được thay đổi sao cho phù hợp với ngôn ngữ đích.
Một số khó khăn khi dịch văn học
Một trong những thách thức chính đối với dịch giả dịch văn học là họ cần phải cân bằng giữa việc trung thành với bản gốc nhưng đồng thời vẫn tạo ra được nét độc đáo riêng để khơi dậy nơi người đọc những cảm xúc giống như trong bản gốc. Mà điều này lại đặc biệt khó khi dịch thể loại thơ.
Câu từ trong thơ được tác giả chú ý tới từng chi tiết. Những yếu tố như số chữ, vần điệu, luyến láy luôn gây khó khăn cho người dịch. Thậm chí chỉ một từ thôi cũng có thể khiến cho họ phải trăn trở nhiều ngày giờ. Nếu tác giả đã viết ra một từ thật đắt, thì người dịch cũng phải có nhiệm vụ truyền tải ý nghĩa của từ đó một cách trung thành hết sức có thể sang ngôn ngữ đích.
Đối với thể loại tiểu thuyết, người dịch cũng phải đối mặt với nhiều khó khăn không kém, mà có khi còn phải dụng công hơn. Ngoài việc cố gắng trung thành với bản gốc, người dịch cũng cần tái tạo lại bầu không khí của tác phẩm mà không mắc lỗi dịch sát nghĩa từng từ một. Những yếu tố hài hước, châm biếm, chơi chữ hay ẩn ý càng khiến cho công việc trở nên thách thức hơn. Ngoài ra, người dịch cũng cần đoán biết và ước lượng được kiến thức nền tảng của độc giả mục tiêu. Những dẫn chiếu về phong tục tập quán, thực hành và truyền thống có thể dễ hiểu trong ngôn ngữ gốc, nhưng nếu không khéo xử lý sẽ dẫn đến khó hiểu và khó tiếp nhận cho người đọc không am hiểu về những đặc trưng văn hóa của ngôn ngữ ban đầu.
Kỹ năng mà người dịch văn học cần có
Bên cạnh những kỹ năng cần thiết cho bất kỳ biên dịch viên như kỹ năng ngôn ngữ, đọc hiểu, tra cứu, v.v., dịch văn học còn đòi hỏi người dịch phải có một số kỹ năng đặc biệt vì đây là một nghệ thuật sáng tạo hơn rất nhiều so với các thể loại dịch khác. Ví dụ, khi dịch một tờ thông tin về sản phẩm thuốc, bản dịch cần phải chính xác từng từ một so với bản gốc. Tuy nhiên, khi dịch văn thơ, khả năng viết sáng tạo cũng quan trọng không kém khả năng ngôn ngữ. Kỹ năng viết tốt sẽ giúp người dịch tạo ra được những bản dịch văn thơ bay bổng, uyển chuyển và chân xác theo đúng tinh thần của bản gốc.
Một điều quan trọng nữa là người dịch cần tự tin vào khả năng của mình. Đôi khi việc bị sa lầy vào tình huống phải đắn đo xem nên dịch một câu như thế nào để có thể phản ánh đúng ý nghĩa của bản gốc là hoàn toàn dễ hiểu, nhưng người dịch cần biết được khi nào mình phải đưa ra lựa chọn và tiếp tục thực hiện công việc còn dang dở.-Linh Lê/Trainee Translator-
Bài viết khác
Danh mục
Share on facebook
Share on google
Share on twitter
Share on linkedin