Bài Viết
Chuyên gia / Người dịch / Kiến thức / Chia sẻ / Tin tức
Hầu hết các nhà ngôn ngữ học đồng ý rằng ngôn ngữ và văn hóa có liên quan chặt chẽ. Một số còn đưa ra giả thuyết rằng ngôn ngữ là một sự biểu hiện bằng lời nói của văn hóa.
Người ta cho rằng ngôn ngữ và văn hóa của con người đã tiến hóa song hành và gắn bó mật thiết với nhau, tạo nên một mối quan hệ đan xen phức tạp. Các thói quen văn hóa ăn sâu vào tiềm thức của con người nhờ những từ vựng biểu đạt chúng.
Suy nghĩ của chúng ta được thể hiện qua ngôn ngữ, nên cũng hợp lý khi giả định rằng quá trình này hoạt động theo cách ngược lại, và rằng quá trình suy nghĩ của chúng ta bị ảnh hưởng bởi ngôn ngữ mà chúng ta sử dụng để diễn tả bản thân. Việc hiểu được một nền văn hóa sẽ dễ dàng hơn nhiều nếu chúng ta hiểu được ngôn ngữ của nền văn hóa đó; và ngược lại.
Các nhà tâm lý học thường giữ quan điểm rằng ngôn ngữ đóng một vai trò lớn trong việc tiết lộ cách mà chúng ta suy nghĩ.
Một nghiên cứu về một bộ lạc kiếm sống bằng săn bắn hái lượm ở Papua New Guinea đã phát hiện ra rằng bộ lạc này có một vốn từ vựng về màu sắc rất hạn chế, chỉ có năm từ (người nói tiếng Anh thường nhận biết được 11 màu sắc cơ bản). Với việc thực hành, các thành viên bộ lạc có thể phân biệt một phạm vi màu sắc lớn hơn, điều này ám chỉ rằng tầm nhìn của họ không hề bị suy giảm. Tuy nhiên, bộ lạc lại có hai từ chỉ màu sắc khác nhau cho những gì mà tiếng Anh biểu đạt với một mô tả duy nhất: màu xanh lá cây. Đối với một bộ lạc kiếm sống bằng săn bắn hái lượm, về phương diện văn hóa, việc xác định được các sắc thái khác nhau của thảm thực vật quan trọng hơn việc nhận diện được một phạm vi màu sắc rộng hơn.
Ngôn ngữ của chúng ta, đặc biệt là phạm vi từ vựng, có xu hướng tiết lộ những gì mà nền văn hóa của chúng ta gắn bó. Tiếng Mông Cổ, ngôn ngữ của một xã hội những người chăn nuôi du mục, có một vốn từ vựng rộng về những loài vật mà xã hội phụ thuộc vào. Tiếng Pháp có một vốn từ vựng liên quan đến thực phẩm rất rộng; nó rộng tới mức trong thực tế, các nhà hàng ở ngoài nước Pháp thường phải dựa vào chúng do thường không có từ địa phương nào tương đồng, ví dụ những từ như fricassee (thịt chiên sốt trắng), quenelles (một chút cá hoặc thịt băm phủ vụn bánh mì và nhúng vào trứng), amuse-bouche (những miếng ăn nhỏ, kết hợp với hình thức trang trí tinh tế), canapé (khẩu phần ăn nhỏ được dọn trước bữa chính), hay terrine (pa-tê).
Ngôn ngữ và văn hóa Nhật Bản
Các nền văn hóa tiết lộ các giá trị xã hội thông qua những cụm từ thông dụng nhất. Tính lịch sự, lòng tôn kính và sự tôn trọng trong văn hóa Nhật Bản được phản ánh qua những cụm từ để xin lỗi dài dòng và phép xã giao về ngôn ngữ học cho các vấn đề xã hội như từ chối một lời mời. Nhiều ngôn ngữ khác có thể từ chối một lời mời bằng một câu: trong tiếng Nhật, có thể phải mất đến ba câu.
Giống như Vương quốc Anh, Nhật Bản là một hòn đảo và cùng có một hệ thời tiết hay thay đổi. Thời tiết là một chủ đề phổ biến để trò chuyện trong cả hai nền văn hóa và người Nhật có một vốn từ vựng thời tiết rộng, bao gồm nhiều từ để chỉ các loại mưa xuất hiện ở các mùa khác nhau. Sự gắn bó với thời tiết này được phản ánh theo văn hóa, với nhiều phép ẩn dụ triết học sử dụng hình tượng thời tiết và nhiều bài thơ haiku được viết về nó. Có một vốn từ vựng rộng về thời tiết sẽ giúp ích khi bạn đang phải giải quyết vấn đề về giới hạn âm tiết mong manh của thơ haiku. Ví dụ, Nhật Bản có một từ duy nhất để chỉ mưa mùa đông là ‘Tōu’ (凍雨), với một âm này, vấn đề bảo toàn giới hạn âm tiết trong thơ Haiku trở nên dễ dàng hơn nhiều.
Tư duy của người Hàn Quốc
Tư duy về văn hóa tập thể Hàn Quốc được phản ánh mạnh mẽ trong tiếng Hàn, nơi bạn sẽ thấy từ “của chúng tôi” được dùng nhiều hơn là “của tôi”. Sinh viên Hàn Quốc có xu hướng nói chuyện về ‘trường của chúng tôi’ nhiều hơn là về ‘trường của tôi”, điều này phản ánh cách họ suy nghĩ.
‘Nosism’ là từ được dùng để mô tả một tình huống mà một người sử dụng đại từ “chúng tôi” khi nhắc đến bản thân họ, nhất là khi đưa ra ý kiến.
Đối với người Anh, việc sử dụng “chúng tôi” trong bối cảnh này lại được hiểu với nghĩa nhắc đến chính quyền hay hoàng gia nước Anh, và hầu hết sẽ cảm thấy phải tự chế nhạo bản thân nếu sử dụng đại từ số nhiều như vậy. Ngược lại, người Hàn ít có ý thức về việc sử dụng đại từ tập thể của mình, họ thực hiện nó một cách vô thức. Điều này cho thấy sự khác biệt văn hóa là lớn thế nào giữa chủ nghĩa tập thể của Hàn Quốc và chủ nghĩa cá nhân của Vương quốc Anh. Tại Mỹ, một nền văn hóa thậm chí còn cá nhân hơn cả Anh, bạn sẽ hiếm khi thấy ‘nosism’ được sử dụng.
Tiếng Hàn Quốc không phải là ngôn ngữ duy nhất mà tập tục xã hội được bộc lộ hầu hết thông qua việc sử dụng các đại từ. Tiếng Nhật Bản có một số lượng lớn các đại từ, tất cả phản ánh mức độ khác nhau về thâm niên, sự thân quen, và địa vị xã hội tương đối giữa những người nói. Hơn nữa, tiếng Nhật Bản vẫn đón chờ những đại từ mới. Điều này có nghĩa những người nói tiếng Nhật hiện đại có thể áp dụng những đại từ mới một cách vô tư để phản ánh bất kỳ thiếu sót nào mà họ nhận thấy trong thư viện đại từ hiện có. Thật khó để tưởng tượng tiếng Anh Anh làm được như vậy.
Phạm vi lựa chọn đại từ rộng mà những ngôn ngữ này đưa ra phản ánh các nền văn hóa đó thận trọng về mặt xã hội như thế nào.
Ở Nhật Bản, địa vị xã hội tương đối là hướng để xác định gần như mọi cuộc tương tác giữa mọi người với nhau. Các khía cạnh như giới tính và vị trí trong một tổ chức có ý nghĩa trong việc sự tương tác sẽ được tiến hành ra sao. Trong thực tế, sự không chắc chắn về việc nên dùng đại từ nào, ngay cả đối với người Nhật bản xứ, giúp giải thích tại sao nhiều người Nhật thường tránh tương tác với những người lạ và lý do tại sao danh thiếp là rất quan trọng trong nền văn hóa này.
Học một ngôn ngữ mới cung cấp một cái nhìn sâu sắc vào một nền văn hóa và lối sống khác biệt, cũng như để hiểu một thế giới quan mới và đôi khi là độc đáo. Một nền văn hóa cùng với ngôn ngữ của nền văn hóa đó chỉ được hiểu rõ khi học cả hai thứ cùng với nhau, bởi có như vậy mới thực sự hiểu được cách tư duy ẩn chứa đằng sau.
(Nguồn: Tham khảo)
Bài viết khác
Danh mục
Share on facebook
Share on google
Share on twitter
Share on linkedin