Xăng, một trong những nhiên liệu quan trọng nhất trong lịch sử hiện đại, có nguồn gốc từ sự phát triển của ngành công nghiệp dầu mỏ và khoa học hóa học từ thế kỷ 19. Dưới đây là một tóm tắt lịch sử phát triển của xăng:
1. Khởi nguồn từ dầu thô
Thế kỷ 19: Dầu mỏ bắt đầu được khai thác ở quy mô công nghiệp, với mỏ dầu đầu tiên được khoan tại Titusville, Pennsylvania (Mỹ) vào năm 1859.
Quá trình chưng cất: Ban đầu, dầu mỏ chủ yếu được chưng cất để sản xuất dầu hỏa (kerosene) dùng trong đèn chiếu sáng. Xăng (gasoline) chỉ là sản phẩm phụ không được sử dụng rộng rãi, thường bị đốt bỏ.
2. Sự xuất hiện của động cơ đốt trong
Năm 1876: Nikolaus Otto phát minh động cơ đốt trong bốn kỳ (động cơ Otto). Động cơ này cần một loại nhiên liệu bay hơi nhanh, dễ cháy – xăng trở thành lựa chọn hoàn hảo.
Cuối thế kỷ 19: Các động cơ sử dụng xăng bắt đầu xuất hiện trong máy móc nhỏ và phương tiện giao thông.
3. Kỷ nguyên của ô tô
Năm 1885: Karl Benz chế tạo chiếc ô tô chạy bằng động cơ đốt trong, mở đường cho ngành công nghiệp ô tô.
Đầu thế kỷ 20: Henry Ford với dây chuyền sản xuất ô tô đại trà (Ford Model T, 1908) đã làm bùng nổ nhu cầu sử dụng xăng.
4. Phát triển công nghệ sản xuất xăng
Quá trình cracking:
Ban đầu, xăng được sản xuất bằng cách chưng cất dầu thô đơn giản.
Năm 1913: Công nghệ cracking nhiệt ra đời, giúp tách hydrocarbon từ dầu thô để tăng sản lượng xăng.
Năm 1937: Công nghệ cracking xúc tác được phát triển, nâng cao chất lượng và hiệu quả sản xuất xăng.
Chỉ số octane:
Năm 1920: Chỉ số octane được giới thiệu để đo độ chống kích nổ của xăng. Điều này rất quan trọng với động cơ hiệu suất cao.
Năm 1923: Tetraethyl chì (TEL) được thêm vào xăng để nâng cao chỉ số octane, nhưng sau này bị cấm do tác hại môi trường và sức khỏe.
5. Thời kỳ Thế chiến
Trong cả hai cuộc thế chiến, xăng đóng vai trò then chốt trong hoạt động quân sự. Các công nghệ lọc dầu và tổng hợp nhiên liệu (như xăng tổng hợp từ than đá ở Đức) đã phát triển mạnh mẽ.
6. Thời kỳ hiện đại
Xăng không chì:
Năm 1970: Nhiều quốc gia bắt đầu cấm xăng pha chì do lo ngại về ô nhiễm và sức khỏe con người.
Năm 1990: Xăng không chì trở thành tiêu chuẩn ở hầu hết các nước phát triển.
Pha chế ethanol: Xăng ngày nay thường được pha thêm ethanol (thường từ 5-10%) để giảm phát thải khí nhà kính.
Chuyển đổi năng lượng: Với sự phát triển của xe điện và mối quan tâm về biến đổi khí hậu, vai trò của xăng đang giảm dần.
7. Tương lai của xăng
Dù vẫn là nguồn nhiên liệu chính trong giao thông, xăng đang phải đối mặt với áp lực giảm dần do:
